Khó khăn lớn nhất trong việc khai thác thủy sản ven bờ ở nước ta hiện nay

42 lượt xem 26/03/2025

• Tin tức & sự kiện

Nước ta có bờ biển dài, rộng lớn, với nhiều vùng nước trong lành và phong phú về sinh học, tạo điều kiện thuận lợi cho việc khai thác thủy sản. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, ngành thủy sản của chúng ta đã gặp phải nhiều khó khăn, thách thức nghiêm trọng. Một trong những nguyên nhân chính là cơ sở hạ tầng chưa được đầu tư đầy đủ, chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển của ngành. Hệ thống cảng cá, nhà kho, phương tiện đánh bắt và bảo quản sản phẩm chưa được hoàn thiện, dẫn đến sự bất cập trong quá trình khai thác, vận chuyển và lưu trữ sản

Thực trạng khai thác của ngư trường Việt Nam

Nước ta sở hữu một đường bờ biển dài khoảng 3260 km, diện tích biển rộng lớn hơn 1 triệu km, gấp 3 lần diện tích đất liền và chiếm 30% diện tích của biển Đông. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để phát triển nghề đánh bắt thủy hải sản. Với vị trí địa lý đặc biệt thuận lợi, Việt Nam có tiềm năng lớn để trở thành một trong những quốc gia hàng đầu về khai thác thủy hải sản.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi thế, ngành khai thác thủy hải sản của Việt Nam vẫn còn phải đối mặt với nhiều khó khăn và hạn chế. Một trong những vấn đề đáng kể là việc Ủy ban châu Âu (EC) vẫn tiếp tục giữ “thẻ vàng” đối với ngành khai thác thủy sản của Việt Nam. Điều này có nghĩa là sản phẩm thủy hải sản của Việt Nam khi vào thị trường EU sẽ bị hạn chế và không được phép nhập khẩu một cách tự do.

Bên cạnh đó, ngành khai thác thủy hải sản của Việt Nam còn gặp phải nhiều khó khăn khác. Một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất là tình trạng thiếu nguồn lao động trầm trọng. Nguồn nhân lực của ngành khai thác thủy hải sản còn hạn chế, và cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng được yêu cầu của ngành. Phương tiện lao động còn thô sơ, chưa được hỗ trợ đồng bộ từ các cấp, chính quyền. Hơn nữa, việc khai thác thủy hải sản của Việt Nam chưa áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật, dẫn đến năng suất thấp. Điều này khiến cho giá thành sản phẩm tăng cao, ảnh hưởng đến tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Một yếu tố khác ảnh hưởng trực tiếp đến ngành đánh bắt thủy hải sản của Việt Nam là giá dầu. Giá dầu tăng cao đã khiến cho nhiều phương tiện đánh bắt thủy hải sản phải tạm ngưng hoạt động. Theo chia sẻ của chủ phương tiện đánh bắt, với tình hình giá dầu tăng cao, giá hải sản giảm (thấp hơn so với cùng kỳ năm 2022), đã có nhiều phương tiện đánh bắt thủy hải sản phải tạm dừng hoạt động. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến ngành khai thác thủy hải sản mà còn tác động đến nền kinh tế quốc gia. Thứ tư, biến đổi khí hậu đang gây nhiều khó khăn cho hoạt động khai thác thủy sản, khiến cho việc này trở thành một thách thức không nhỏ. Theo thống kê mới nhất của Tổng cục Thủy sản, sản lượng khai thác thủy sản của nước ta vào năm 2022 ước tính ở mức 3,86 triệu tấn, ít hơn so với năm 2021 khoảng 1.8%. Nếu xét riêng về khai thác nội địa thì con số này chỉ dừng lại ở 198.000 tấn, trong khi khai thác biển lại chiếm đến 3,66 triệu tấn.

Tổng số tàu cá hoạt động ở nước ta vào cuối năm 2022 ước tính đến khoảng 86.820 chiếc, trong đó có thể phân chia thành các nhóm lớn nhỏ khác nhau dựa trên chiều dài của tàu. Một số con số đáng chú ý là: tàu cá có chiều dài từ 6 – dưới 12m chiếm khoảng 44,34% tổng số với 38.500 chiếc, chiều dài từ 12 – 15m chiếm khoảng 21,08% với 18.299 chiếc, chiều dài từ 15 – dưới 24m chiếm khoảng 31,86% với 27.503 chiếc, và chiều dài từ 24m trở lên chiếm khoảng 2,9% với 2.588 chiếc.

Đặc biệt, một số mô hình đánh bắt cá thường bao gồm 5 – 10 tàu cùng khai thác trên một ngư trường, thường là những người thân trong gia đình hoặc những người quen biết với nhau. Những tàu cá vừa tham gia vào hoạt động đánh bắt cá, vừa có thể liên kết với nhau và hỗ trợ lẫn nhau trong những trường hợp gặp khó khăn hoặc rủi ro khi bị tác động bởi những biến cố như thiên tai hoặc những rủi ro trên biển.

Qua đó cho thấy rằng, hoạt động khai thác thủy sản ở nước ta chủ yếu vẫn ở quy mô nhỏ, chưa phát triển đồng bộ, và chủ yếu là đánh bắt gần bờ theo cách tự phát.

Vai trò quan trọng của việc dự báo chính xác ngư trường

Theo thông báo của Tổng cục Thủy sản, trong thời gian sắp tới, ngành khai thác thủy sản của Việt Nam sẽ có những bước tiến mới. Trong đó, ngành sẽ tận dụng lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do như CPTPP và EVFTA để đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản sang các thị trường trọng điểm như Hoa Kỳ. Đồng thời, ngành sẽ triển khai các chương trình và đề án nhằm mục tiêu giảm dần lượng khai thác thủy sản và duy trì ổn định tổng lượng thủy sản.

Đến năm 2023, mục tiêu cơ bản là duy trì ổn định tổng lượng thủy sản, giảm dần lượng khai thác. Ngành sẽ tập trung vào việc nghiên cứu và xác định biến động của nguồn lợi thủy sản vùng biển ven bờ, đặc biệt là vùng gần bờ để phục vụ việc xin hạn ngạch khai thác của địa phương.

Bên cạnh đó, ngành sẽ cung cấp bản tin dự báo ngư trường để người dân tiếp cận dễ dàng hơn. Hơn thế nữa, ngành sẽ nâng cao kiến thức và cơ sở dữ liệu của mình bằng cách nắm chắc tình hình và diễn biến thời tiết trên biển và đất liền.

Cơ quan chức năng sẽ tập trung vào phát triển công nghệ dự báo chính xác về nguồn lợi thủy sản để tăng hiệu quả khai thác trên tàu cá. Sự chuyển đổi nghề nghiệp của ngư dân cũng là một mục tiêu quan trọng, đặc biệt là đối với nghề ảnh hưởng đến nguồn lợi thủy sản. Để đảm bảo phát triển bền vững ngành khai thác thủy sản, cần tập trung vào công tác quản lý và giám sát chặt chẽ các tàu cá, cũng như giám sát các vùng ngư trường để không làm ảnh hưởng đến nguồn lợi thủy sản vốn có. Quan trọng là cần nắm bắt tình hình hiện tại, đó là xóa bỏ đăng ký với các tàu cá đã hư hỏng hoặc không thể sửa chữa được nữa, và cả những chiếc tàu đã bị mất tích, đảm bảo tính minh bạch trong công việc. Đồng thời, cần công khai hạn ngạch khai thác thủy sản tại mỗi địa phương cụ thể. Việc này nhằm tạo điều kiện cho các cơ quan chức năng, cũng như cộng đồng có cái nhìn toàn diện và thực tế về ngành nghề này. Ngoài ra, các cơ quan có thẩm quyền cũng cần nâng cao hiệu quả trong việc phân bổ hạn ngạch khai thác ở mỗi vùng để tránh việc khai thác không đúng quy định.